Schrijver ziet trend in Sijbrands’ nederlagen

Eric van Dusseldorp

Sinds ongeveer een maand is de damliteratuur een opmerkelijke uitgave rijker: `Sijbrands verliest` geschreven door Johan Krajenbrink.
Sijbrands verliest… Het lijkt op het eerste gezicht typisch het gevolg van een slechte verstandhouding tussen auteur Johan Krajenbrink en dammer Ton Sijbrands. En inderdaad, het tweetal leeft al jaren in onmin. Maar is dat de (enige) reden voor Krajenbrink om alle verliespartijen uit Sijbrands’ carrière te verzamelen, van commentaar te voorzien en uit te geven? Het antwoord is simpelweg: nee. Want ‘Sijbrands verliest’ is de opvolger van ‘Tsjizjow verliest!’’ van dezelfde schrijver en maakt dus onderdeel uit van een zich vermoedelijk nog uitbreidende reeks van boeken met verliespartijen van supergrootmeesters.

Auteur Johan Krajenbrink ondertekent zich met `damdeskundige` en dat is hij vermoedelijk ook. Hij beleefde als partijspeler zijn finest hour tijdens het wereldkampioenschap in Moskou in 2001, waar het brons hem ten deel viel. Maar inmiddels is hij meer bekend als zeer succesvol trainer van onze nationale damjeugd, die vooral de laatste jaren grossiert in gouden, zilveren en bronzen plakken bij Europese en wereldkampioenschappen in diverse leeftijdscategorieën. Ten slotte kan de in Vorden opgegroeide Nijmegenaar uitstekend schrijven, wat heeft geresulteerd in een flink aantal damuitgaven waarvan Sijbrands verliest voorlopig dus de laatste is.

Krajenbrink houdt zich in het boek vooral ook bezig met de vraag, of er zoiets als een rode draad te vinden is in Sijbrands’ verliespartijen. Daar is in beginsel natuurlijk lastig achter te komen wanneer men zich bedenkt dat de in Muiden wonende grootmeester een van de grootste dammers aller tijden is en bijgevolg niet vaak verliest. Toch zijn er wel degelijk trends te bespeuren. Als Sijbrands verliest, dan gebeurt dat vrijwel nooit op strak positionele wijze. Een zeldzame uitzondering is het beroemde duel dat hij in het Maars-toernooi 1993 van de huidige wereldkampioen Alexander Schwarzman verloor. Ook zijn nederlaag tegen Auke Scholma in de bondscompetitie van 1977 kan men daartoe rekenen, ofschoon dat eigenlijk meer een (zeldzame) mislukte opening van Sijbrands betrof. En niet te vergeten een tweetal nederlagen, uit zijn beginperiode als dammer, tegen collega-mastodont Harm Wiersma. Voor het overige is Sijbrands strategisch eigenlijk altijd heer en meester gebleven op het bord, zelfs bij verliespartijen (!)

Als Sijbrands verliest, is dat meestal door een offertje of ander rottigheidje en soms ook wel door een kleine forcing of directe combinatie. En hij blijkt min of meer kwetsbaar te zijn in maxi-eindspelen met een of twee dammen en nog een flink aantal schijven, getuige een aantal regelrechte zeperds in dit soort standen. Ook, en dat is opmerkelijk, verliest Sijbrands significant vaker met zwart dan met wit. Reden voor hem om in de bondscompetitie tegenwoordig vrijwel uitsluitend de witte stukken te beroeren.

Krajenbrink ontdekte nog een kleine wetmatigheid: wanneer Sijbrands de stand bijna helemaal `rond` heeft en nog een logische positiezet moet doen om de winst te bereiken, wil hij in zijn euforie de zetcontrole nog wel eens overslaan, met fatale gevolgen. En hij laat, ten slotte, de kop weleens hangen in standen waarin pardoes alles tegenzit. Dat uit zich dan in vroeg, soms te vroeg, opgeven of `door de vlag gaan` in standen die toch nog niet helemaal perspectiefloos zijn voor een punt.

Sijbrands verloor in 1990 in een match tegen Alexej Tsjizjow de wereldtitel door een onverwachte nederlaag in de achttiende ronde. Het was de belangrijkste `nul` uit zijn carrière en om drie redenen een `typische` Sijbrands-nederlaag.

Wit: A. Tsjizjow – Zwart: T. Sijbrands

Zie diagram.

Men zie: 1. Sijbrands speelde in dit tijdnoodduel met zwart, 2. de verrassing van Tsjizjows 47. 22-18!, 13x31; 48. 26x37 valt in de genoemde categorie `offertje of ander rottigheidje` en 3. hij liet, in de constatering dat de vreselijke dreiging 25-20 niet te pareren was, het moede hoofd hangen en verloor op de klok. Een willekeurige Rus had in elk geval nog een zet gedaan als (16-21), (11-17) of (12-18) met in alle drie de gevallen een analytische remise, al moest computerprogramma Kingsrow eraan te pas komen om dat -vele jaren na de tweekamp- aan te tonen. Pikant detail is dat zwart, in deze lange tijd verloren gewaande slotstand na 26x37, geen moeilijk te vinden zetten hoeft te doen om een puntendeling te bewerkstelligen. Gewoon doorspelen, bijtijds nog een schijf offeren en doorlopen naar dam volstaan.

Wat vindt Ton Sijbrands zelf van dit boek? Daar is inmiddels wel iets over bekend. Volgens damtrainer Tjalling Goedemoed vroeg een jeugdspelertje bij een damsimultaan aan Sijbrands of deze het zojuist door hem aangeschafte ‘Sijbrands verliest’ wilde signeren. “Dat boek signeer ik niet!” klonk het bars uit de mond van de dammatador. Het is natuurlijk ook niet echt een boek `des Tons`. Maar vele aanwezigen lachten schielijk in hun vuistjes…

Ook in grafisch opzicht is Sijbrands verliest een mooi boek geworden. Het is te bestellen door 23 euro (incl. verzendkosten) over te maken naar banknummer 1887946 t.a.v. J.C. Krajenbrink, Nijmegen, o.v.v. Sijbrands verliest en natuurlijk uw naam en adres. Warm aanbevolen!

Terug naar damrubrieken