Afrikaan nam Afrikaantje en won

 

Eric van Dusseldorp 

 

 

Hoeveel mag een dam kosten? Dat is typisch zo’n vraag uit het aloude damboekje ‘Oom Jan leert zijn neefje dammen. ’ Een echt antwoord op die vraag is nog nooit gegeven en dat zal vermoedelijk ook nimmer gebeuren. Er zijn globaal wel richtlijnen. Zo is een dam tegen twee schijven (in de betekenis van: een dam aan de ene kant en twee schijven aan de andere) meestal wel goed. Een dam tegen drie schijven is doorgaans goed als de dam veilig achter de eigen linies kan worden opgeborgen en gevaarlijk als dat niet kan.  
Hoe zit het met een dam tegen vier schijven? Niet nemen, is de algemene opvatting. Afrikaanse dammers denken daar vaak anders over. Ook met een peperdure dam zijn ze levensgevaarlijk. Niet voor niets heeft een zeer begrotelijke dam in de loop der tijden de naam ‘Afrikaantje’ gekregen.

 

Wereldkampioen Alexander Schwarzman kwam er weer eens achter hoe het is om tegen een Afrikaan te dammen. Zijn opponent, Jean-Marc Ndjofang, een van de sterkste spelers van het zwarte continent, nam een damcombinatie die weinigen zouden durven nemen en… won.  Mede dankzij deze vanzelfsprekend uiterst nuttige zege won de Kameroener het internationale damtoernooi Thailand Open 2008.

 

Wit: Alexander Schwarzman – Zwart: Jean-Marc Ndjofang

 

 

 

1. 32-28, 17-22; 2. 28x17, 11x22; 3. 37-32, 6-11; 4. 41-37, 12-17; 5. 46-41, 7-12; 6. 34-29, 19-23; 7. 32-28, 23x32; 8. 37x28, 14-19; 9. 40-34, 10-14; 10. 45-40, 16-21; 11. 31-26, 5-10; 12. 41-37, 1-6; 13. 37-32, 20-24; 14. 29x20, 15x24; 15. 47-41, 11-16; 16. 41-37, 2-7; 17. 37-31, 10-15; 18. 34-30, 18-23; 19. 40-34, 12-18; 20. 30-25, 14-20; 21. 25x14, 9x20; 22. 44-40, 7-11; 23. 49-44, 8-12; 24. 50-45,

Zie diagram 1.

 

 

 

Ndjofang nam nu de combinatie, maar computerprogramma Flits is er niet tevreden over. Inderdaad had de latere toernooiwinnaar een uitstekend alternatief in (21-27) 32x21 (16x27) en nu zijn er drie mogelijkheden.
A. 34-30, 33-29, 39x37 (18-23) en zwart heeft een gezonde en goede aanval.
B. 26-21, 28x8 (3x12, 18x27) en zwart staat op zijn minst bevredigend.
C. de fraaiste mogelijkheid: 34-30, 30-25 en nu (19-23, 24-29!, 22-28, 4-9, 9x47).
 

24…, 21-27; 25. 32x21, 23x32(!?); 26. 38x27, 24-30; 27. 34x23, 18x47; 28. 27x7, 16x27; 29. 7x16, 27-32;

 

Ook al omdat de situatie op de linker bordhelft niet helemaal duidelijk is, vreesden sommigen toeschouwers voor het leven van Ndjofang. Computerprogramma Flits weet het niet en balanceert rond het nulpunt of geeft licht voordeel voor wit. In de partij komt zwart steeds beter te staan zonder dat een oppervlakkige analyse grote fouten van wit aantoont.

 

30. 31-27, 32x21; 31. 16x27, 47-29; 32. 39-34, 29-20; 33. 35-30, 3-8; 34. 40-35, 20-3; 35. 44-40, 6-11; 36. 27-21, 11-16; 37. 21x12, 8x17; 38. 43-39, 16-21; 39. 34-29, 4-9; 40. 39-33, 21-27; 41. 40-34, 13-19; 42. 29-24, 9-13; 43. 33-28, 3-8;

 

Een andere goede mogelijkheid is (27-32) 28x37 (17-21) 26x17 (3x20), maar wint het?

 

44. 34-29, 8-3; 45. 29-23?,… Met slechts nog weinig secondes op de klok speelde Schwarzman vrijwel a tempo deze toch wel fraai ogende zet, omdat zwart in zetdwang verkeert. Ndjofang had nog zo’n twee minuten en ging even goed rechtop zitten. Met nog een kwart minuut over voor de laatste zes zetten had hij de winst rond. Na 45-40 in plaats van 29-23 is de zaak overigens nog allerminst duidelijk.

45. . . 17-21!; 46. 26x17, 3x26; 47. 23x14, 27-32!; 48. 28x37, 26x3; 49. 36-31, 3-25; 50. 30-24, 25-20;
De zinderende tijdnoodfase was voorbij. Schwarzman had nog enkele zetten nodig om zijn nederlaag mentaal te verwerken. 51. 31-26, 20x38; 52. 35-30, 38-49; 53. 30-24, 13-18; 54. 24-19, 15-20; 55. 48-42, 49-44; en 0-2.

 

Wit: Ron Heusdens – Zwart: Michiel Kroesbergen

 

 

Zie diagram 2. Laatste zet was (2-7). Nationaal kampioen Ron Heusdens, tevens de enige Nederlandse winnaar van Thailand Open (in 2006) dacht: laat ik ook eens een dure dam nemen. Maar deze is echt niet goed. Een halve lokzet dus van Kroesbergen.
27. 28-22?, 17x28; 28. 33x22, 19x17; 29. 32-27, 24x42; 30. 27-21, 16x27; 31. 31x2, 42x31; 32. 36x27, 12-17; 33. 39-33, 17-22!; de tweede helft van de lokzet. Wit kan nu het beste 27-21 spelen en remise proberen te maken, maar de tweede aangeboden damcombinatie wordt hem fataal. 34. 33-29?, 22x31; 35. 29-24, 20x29; 36. 34x3, 13-18!!; 37. 3x20, 15x24; 38. 2x30, 25x45!! Met winst. Prachtig en nog nooit vertoond!

 

Terug naar damrubrieken