Winnen van grootmeester mocht niet
Eric van
Dusseldorp
Rafail Zdoroviak is een oudere dammer die is opgegroeid in Moldavie, een deelrepubliek van de voormalige Sowjet-Unie. Bij het uiteenvallen van dit kolossale rijk, begin jaren negentig, besloot ook Moldavie onafhankelijk te worden. Zdoroviak was nog slimmer dan de leiders van zijn republiek, pakte zijn biezen en zijn damboeken en vestigde zich in het Duitse Hannover.
Zdoroviak is in de voormalige Sowjet-Unie nooit een topspeler geweest, maar was vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling van het internationale spel aldaar. We hebben het dan over de jaren vijftig van de vorige eeuw. Spelers als Koeperman, Andreiko, Kaplan, Sjtsjocholew, Gantwarg en later Dybman, Tsjizjow, Schwarzmann… hij heeft ze zien komen en -soms- ook zien gaan. Hij heeft met al deze spelers heel wat duels uitgevochten; meestal werd er verloren, soms liep het remise en een enkele maal kwam de Moldavier zegevierend uit de strijd. Zdoroviak kon zich destijds redelijk staande houden in de halve finales van de het kampioenschap van de U.S.S.R. en wist zich een enkele maal te plaatsen voor de finale. Daar eindigde hij dan in de onderste regionen.
Onlangs besloot Rafail Zdoroviak zijn dam-ervaringen te bundelen. Met wat medewerking en sponsoring van zijn Enschedese clubgenoot Paul van de Veen verscheen er een interessant boek: Rafail Zdoroviak: more than 100 draughts games against grandmasters. Een boek met analyses van -veelal onbekende- partijen van hem tegen topspelers. Niet alleen een curiositeit voor damverzamelaars, ook prima studiemateriaal. Zdoroviak was en is nog steeds een sterke, taaie dammer van wie eigenlijk alleen grootmeesters kunnen winnen. Een dammer die de intentie heeft topspeler te worden, kan met behulp van dit boek dus leren hoe dat moet…
Het laatste toernooi waaraan de sympathieke Zdoroviak deelnam, was Thailand Open 2005. Daar trok hij de aandacht door zich naast iedere boeddhatempel of bijzondere boom te laten fotograferen. Deze ijdelheid treffen we ook aan in zijn boek: veel onbekende foto’s van Andreiko, Gantwarg, Koeperman, geflankeerd door… Zdoroviak.
Zwart: R. Zdoroviak – Wit: A. Andreiko
In 1961 wist Zdoroviak te winnen van de toen nog piepjonge Andris Andreiko, de latere wereldkampioen. Zie diagram. Andreiko probeerde een schijf die hij tijdelijk verloren had terug te winnen door 46. 38-32?, … maar er volgde fraai 46 …, 37-42!; 47. 48x37, 24-30!; 48. 32x23, 13-18; 49. 25x34, 18x49 en zwart won.
Zwart: R. Zdoroviak – Wit: W. Sjtsjocholew
In datzelfde jaar had Zdoroviak een uitgelezen mogelijkheid om de op dat moment regerend wereldkampioen Watsjeslaw Sjtsjocholew aan zijn zegekar te binden. Zie diagram. De grootmeester blunderde vreselijk met 37. 40-34?? waarna zwart profijt kon trekken van zijn onhandige, maar uit nood geboren opstelling op zijn lange vleugel. 37…, 18-22; 38. 28x17, 19-23; 39. 29x18, 24-30; 40. 35x24, 20x40; 41. 18-12 (Dit moet wel.), 40-45; 42. 12x3, 45-50; 43. 3x20, 15x24; Er rest een voor zwart gewonnen stand. 44. 49-44, 50-45; 45. 41-37 (!), … Vooralsnog een adequate reactie op het dreigende (24-30). Nu zou zwart de meerslag moeten nemen naar 31. 45…, 26-31?; Waarom zo gehaast? Na (45-50) moet wit zijn vang verbreken, bijvoorbeeld 17-11 (2-8) of 17-12 (1-6) en daarna weer (50-45). Maar Zdoroviak wilde zich, met in ieder geval een puntendeling op zak, geen poets laten bakken door de wereldkampioen. 46. 37x26, 24-30; 47. 25x34, 45x38; 48. 39-34, 38-33; 49. 17-12, … En wat er toen gebeurde is illustratief voor het Sowjet-dammen anno 1961. Sjtsjocholew bood remise aan tegen een speler die nooit meer kon verliezen en wellicht een winstkans had. In die tijd was een overwinning van een meester op een grootmeester not done. Een citaat van Koeperman: “When the champion of the world offers a drawn game even in a hopeless position, one must agree.” En Zdoroviak, die de winst na (33x50) 34-29 ook niet zo snel kon ontwaren, zag van verder proberen af en ging accoord met remise. Later bekeek de zwartspeler het eindspel nog eens met behulp van het in 1961 nog niet bestaande computerprogramma Truus. En wat bleek, tot zijn ontzetting: zwart had remise gegeven in een gewonnen positie. Hoe? Het is leuk om dat uit te zoeken. We komen er in een volgende rubriek op terug.
Het Engelstalige boek kan als volgt worden besteld: per email aan info@vandeveen.nl onder vermelding van het gewenste aantal en met vermelding van afleveradres. Kosten per boek € 15,-- + € 2,50 verzendkosten. Betaling op rek. nr. 670814210 t.n.v. P.G. van de Veen, Enschede.
|