Gemakzucht bij eindspel kost punten
door Eric van Dusseldorp
"Ja, het eindspel hoort ook bij het damspel’’ schreef grootmeester Harm Wiersma eens aan het eind van een analyse van een duel dat hijzelf had gewonnen. Zijn tegenstander had uitstekend gedamd, maar door een onnodige fout in het laatste partijgedeelte een puntendeling verspeeld.
Wijlen J.F. Moser, één van Neêrlands grootste eindspelvorsers, schreef al eens, in de inleiding van zijn monumentale werk ‘Strategie der honderd velden’: "Als men als toeschouwer bij wedstrijden vertoeft is het ontstellend (om te zien – toevoeging EvD) hoeveel partijen door onjuiste eindspelbehandeling verknoeid worden: ‘straal’ gewonnen standen die in remise eindigen of erger: nog verloren worden, en remisestanden die domweg verloren gaan door gebrek aan kennis.". Sceptici mogen dan beweren dat de eerbiedwaardige Moser zelf ontstellend veel punten verspeelde in de opening en het middenspel, partijgedeelten die hij minder beheerste, maar de man had natuurlijk wel gelijk: het eindspel, dat door de meeste dammers als minder boeiend wordt ervaren, raffelt men vaak maar een beetje af, terwijl er (anno 2001 nog) tijd genoeg voor is om het benodigde rekenwerk te verrichten.
Voor een tiental kan een dergelijke laksheid de nodige punten kosten. De eerste tientalcoach van Damclub Huissen (Gld.) had er wat op gevonden: een speler die na de tijdcontrole op de 50e zet een punt verspeelde, diende een boete van fl. 25,- te betalen. Aan het eind van de competitie was het altijd Chinezen geblazen!
Zwart: M. van Dieken - Wit: P. Sjatsov
Een fragment uit de wedstrijd IJmuiden - Cema De Vaste Zet, Eerste klasse A.
De stand van diagram 1 is, dunkt me, toch eenvoudig uit te rekenen. Toch worden er binnen één zet twee fouten gemaakt. De sterke Rus Sjatsov (rating 1445!) dacht er makkelijk over. 61. 26-31?? (Hier was 26-17 gewonnen. Men zie: (34-40) 44-39 (40-45) 39-34 en nu op (45-50) 17-6 met snelle winst en op (35-40) 23-18 -wellicht had de Rus dit simpele trucje overzien- (40x29) 17-50 (29-34) 18-12 (34-40) 12-7 (40-44) 50x6 (45-50) 7-1 en wint.)
Partijverloop: 61. . . ., 34-40??; (Zwart doet de enig foute zet. Zowel na (34-39) 44x33 (35-40) als na (35-40) 44x35 (34-39) ontbreekt een winnend trucje. Nu klopt het weer voor wit:) 62. 44-39, 40-45; 63. 31-4!, 35-40; 64. 23-18 en wint.
Zwart: S. Winkel - Wit: R. Palmer
Een fragment uit het duel Aino Tilburg - Witte van Moort. Zie diagram 2.
Ruud Palmer moet hier iets gedacht hebben in de trant van: waarom zou je gaan nadenken als je toch gewoon een zet kan doen. Partijverloop: 52. 7-1??, 27-32!; en hoe wit ook slaat, het wordt altijd remise. Moser zou zich in zijn graf hebben omgedraaid, want eenvoudig winnend was 35-30! (34x25) 7-1 (18-22) 1-6 (22-28) 6x39 (27-32) 39-43 (32-37) 43-48.
Ook op het allerhoogste niveau worden punten vergooid in het eindspel. Wat te denken van de krachtmeting tussen wereldkampioen Alexej Tsizjov en de nummer drie van het afgelopen WK Johan Krajenbrink. Het duel werd gespeeld tijdens het Open kampioenschap van Nijmegen 2001. Zie diagram 3.
Zwart: J. Krajenbrink – Wit: A. Tsizjov
De schijf op 11 is zwak en de wereldkampioen bereidde al enige zetten de komende doorbraak voor:
47.29-23, 18x49; 48.28-22, 49x21; 49.26x6, 12-17 (de enig serieuze verdediging); 50.22x11, 16x7; 51. 6-1, 7-11; 52.31-27, 20-25; 53. 1-6, 11-16; 54. 6-1?? (Wit denkt te gemakkelijk over dit het-zal-wel-winnen-eindspel. Correct was geweest 27-22 (16-21) 6-1 waarna uiteindelijk winst volgt, al voert een analyse hier te ver.)
54. . . ., 25-30; 55.27-22, 30-35; 56.22-17, 3-8; 57.36-31, 19-24; 58.31-27, 24-30; 59. 1-7, 13-19??
(Nu had zwart de remise kunnen pakken via (30-34) 7x45 (13-18) 45x3 (35-40) en nu ofwel 17-11 (16x7) 3-17 (7-12!) ofwel 3-12 (40-44) 12-1 (16-21!).) Partijverloop: 60.17-11!, 19-24; 61.11-6, 24-29; 62. 7x25, 35-40; 63. 6-1 en zwart gaf het op. Gelukkig hoefde Moser dit niet meer mee te maken.